สารบัญ
- ข้อมูลเบื้องต้นของเสลดพังพอน
- สรรพคุณของเสลดพังพอน
- เสลดพังพอนตัวผู้กับตัวเมียแตกต่างกันอย่าไร?
- เสลดพังพอนนิยมเอาไปทำยาหม่อง
ข้อมูลเบื้องต้นของ “เสลดพังพอน”
เสลดพังพอน เป็นสมุนไพรเลื่องชื่อที่อยู่ควบคู่กับเเพทย์เเผนไทยมาอย่างยาวนาน รู้จักกัน อย่างแพร่หลาย ในชื่อพิมเสนต้น หรือลิ้นงูเห่า มีชื่อทางวิทยาศาสตร์คือ Clinacanthus nutans (Burm.f.) Lindau (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Clinacanthus burmanni Nees, Clinacanthus siamensis Bremek., Justicia nutans Burm. f.) จัดอยู่ในวงศ์เหงือกปลาหมอ (ACANTHACEAE) เป็นพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณ ในการป้องกันพิษสัตว์ เเละสามารถรักษาได้หลากหลายโรค
แม้ว่าจะมีถิ่นกำเนิดในประเทศคาบสมุทร มหาสมุทรอินเดีย หรือประเทศมาสาธารณรัฐมอริเชียส ปัจจุบันมีการพบเสลดพังพอนได้อย่างแพร่หลาย เพราะเติบโตได้ดีในลักษณะพูมิอากาศเขตร้อนต่างๆ ในประเทศไทยเองก็สามารถพบได้ทุกภาค
ลักษณะต้นของเสลดพังพอนจะมีสองลักษณะเติบโตเป็นพุ่มหรือเป็นวัชพืช โดยลักษณะที่เป็นต้นจะมีความสูงถึง 1-2 เมตร และเป็นพืชที่มีดอกเป็นช่อสีเหลือง โดยทั้งต้นสามารถนำมาใช้เป็นยาได้ไม่ว่าจะเป็นการต้มยาปสมเหล้าคั้นเอาเฉพาะน้ำ หรือ นำใบสดขยี้เพื่อแก้ พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย หรือลดความรุนแรงของแผลฟกช้ำเป็นต้น
สรรพคุณของเสลดพังพอน
ในเสลดพังพอนมี สารที่เรียกว่าสารแคทีคอล ที่เป็นสารสกัดจากพืชชนิดนี้มีฤทธิ์ช่วยต้านอนุมูนอิสระ และลดอาการอักเสบ จึงเป็นที่เลื่องลือเรื่องการนำมาใช้รักษาโรคผิวหนังเช่น โรคงูสวัด โรคเริม หรือรักษาแมลงสัตว์กัดต่อย ดังที่จะเห็นได้ตามผลิตภัณฑ์สมุนไพรแปรรูป เช่นยาหม่อง ทาแก้ปวดเมื่อยและบรรเทาอาการเวียนศีรษะเป็นต้น
- การใช้งานเสลดพังพอน ส่วนมากนิยมใช้ใบสดในการนำมาตำและถอนพิษสัตว์กัดต่อย แก้แผลน้ำร้อนลวกและแผลช้ำฟกบวม
- ส่วนรากจะนำมาต้มเพราะมีรถจึงช่วยลดอาการตาเหลืองหน้าเหลือง อาการปวดฟันเป็นต้น
เสลดพังพอนตัวผู้กับตัวเมียแตกต่างกันอย่างไร?
ตามตำราสมุนไพรไทยจะหลีกเลี่ยงความสับสนระหว่างเสลดพังพอนตัวผู้ และเสลดพังพอนตัวเมียโดยใช้ชื่อเรียกต่างกัน เสลดพังพอนตัวเมียจะใช้ชื่อว่า “พญายอ” โดยมากแล้วสรรพคุณของเสลดพังพอนตัวเมียจะมีมากกว่าเสลดพังพอนตัวผู้ สังเกตุได้จากทั้งรูปลักษณ์ภายนอกของลำต้นสองชนิดที่แตกต่างกัน ลำต้นของเสลดพังพอนตัวผู้จะมีหนาม และถ้ามีดอกจะเป็นสีเหลือง ในขณะที่ พญายอ หรือเสลดพังพอนตัวเมีย ลำต้นจะไม่มีหนามและมีดอกสีแดงส้มนั่นเอง
- เสลดพังพอนตัวผู้
ชาวบ้านรู้จัก กันในชื่อ ลิ้นงูเห่า ถ้าพบตามทั่วไป จุดสังเกตคือข้อของลำต้นจะมีสีน้ำตาลแดง มีหนาม ใบเรียวมีสีเขียวก้านแดง สรรพคุณของเสลดพังพอนตัวผู้จะใช้รักษาโรคเริม และงูสวัด มีคุณสมบัติในการรักษาโรคผิวหนังและป้องกันพิษสัตว์กัดต่อย ทาแก้พิษงูและตะขาบหรือแมลงป่องได้ดี บางทีนิยมปลูกเพื่อป้องกันงู เพราะมีสรรพคุณต้องไปยืนต้นจนถึง การนำมาทำยา โดยใบจะมีรสขมมาก จึงนิยมใช้ถอนพิษและลดอาการไข้ ในขณะที่รากจะมีรสจืด
- เสลดพังพอน ตัวเมีย หรือ พญายอ
ยอดอ่อนของเสลดพังพอนตัวเมียส่วนใหญ่ นิยมนำมาทำอาหาร เช่น นำมาเป็นส่วนประกอบของเครื่องปรุงอาหารจำพวก แกงแค และนอกจากนี้สรรพคุณของเสลดพัวพอนตัวเมียนังเป็นที่ยอมรับโดยองค์การเภสัชกรรมได้มีการผลิตครีมจากสมุนไพรสำหรับรักษาโรคเริมและงูสวัดกันโดยเฉพาะ โดยจะมีส่วนประกอบเป็นสารสกัดจากเสลดพังพอนตัวเมียอยู่ถึงร้อยละ 1.25
นอกจากนี้จากการศึกษาสรรพคุณของเสลดพังพอนตัวเมียพบว่ามีคุณสมบัติในการช่วยลดอาการปวดต่างๆ โดยมีฤทธิ์ในการใช้เป็นยาแก้อักเสบ ถอนอาการไข้ ดับพิษร้อน และมีคุณสมบัติในการแก้หวัดและการแก้เจ็บคอ และแก้แผลร้อนในในปาก
ยาหม่องเสลดพังพอน
คงปฏิเสธไม่ได้ว่า ยาหม่องเสลดพังพอนถือเป็นสินค้ายอดนิยมที่ทำให้สมุนไพรชนิดนี้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง เพราะ มีทั้งคุณสมบัติแก้อักเสบและ สรรพคุณในการรักษาพิษสัตว์กัดต่อย ทำให้ผู้ใช้ได้คุณสมบัติรวมไว้ในหนึ่งเดียว นอกจากจะรักษาอาการอักเสบบนผิวหนังและอาการปวดเมื่อยแล้ว ยาหม่องเสลดพังพอน ใช้เสลดพังพอนตัวเมีย ที่มีฤทธิ์ดีและทำงานกับสมุนไพรตัวอื่น โดยส่วนใหญ่มัก ใช้ร่วมกับ สมุนไพรที่ช่วยบรรเทาอาการอื่นเช่น พิมเสนที่มีฤทธิ์เย็นช่วยลดอาการปวดและอาการเคล็ดขัดยอก ทั้งยังใช้เป็นยากระตุ้นการหายใจเป็นยาขับเหงื่อถอนพิษไข้ ตัวยาทาไม่มีข้อห้ามใดใด ที่เป็นสารตกค้างในร่างกาย จึงถือว่าเป็น ยาสมุนไพรที่ให้คุณแก่ร่างกายอย่างแท้จริง
อ่านแล้วชอบบทความ Sukhogroup (ร้านจำหน่ายที่ระลึกงานฌาปนกิจ) ก็ขอฝากกด Like เพจด้วยนะครับ จะได้ไม่พลาดบทความดีๆ จากเรา ไว้เจอกันบทความหน้าครับ
